جنین شناسی و تغذیه جنینی در طیور

عملکرد مطلوب مزارع پرورش طیور(به ویژه جوجه‌های ‌گوشتی)، قبل از هر چیز مستلزم کیفیت بالای جوجه‌های تازه تفریخ شده و البته حفظ این کیفیت تا زمان استقرار جوجه‌ها در سالن پرورش می‌باشد. مرغداران باتجربه به اهمیت کیفیت جوجه یک‌روزه واقف بوده و بسیاری حاضرند برای برند خاص جوجه که کیفیت بالاتری دارد، هزینه بیشتری نیز پرداخت کنند و خواهانجوجه‌هایی سالم و شاداب هستند. با این حال، در اغلب مواقع جوجه‌ها علی‌رغم دارا بودن کیفیتی مطلوب در زمان تفریخ، هنگام رسیدن به سالن افت فاحشی را در کیفیت نشان داده و در ابتدای دوره پرورش، موجب اضطراب و نگرانی مرغدار می‌شوند.

سه عامل عمده موجب افت کیفیت جوجه یک‌روزه پس از تفریخ می‌شوند:

بازه تفریخ (فاصله زمانی بین تفریخ اولین جوجه و آخرین جوجه از یک نوبت جوجه‌کشی): با طولانی‌تر شدن این بازه، میانگین مدت‌زمان محرومیت جوجه‌ها از آب و خوراک و شدت دهیدراتاسیون آن‌ها افزایش یافته و کیفیت و یکنواختی آن‌ها کاهش می‌یابد.

فاصله زمانی بین تفریخ و جوجه‌ریزی: در اغلب مواقع، این دوره زمانی به دلیل عملیات سورتینگ، واکسیناسیون و حمل و نقل طولانی می‌شود؛ این وضعیت، دسترسی به آب و خوراک را در برخی شرایط تا ۷۲ ساعت به تأخیر انداخته و جوجه‌ی تازه متولد شده را متحمل تنش‌ فیزیولوژیکی شدیدی می‌کند.

تأخیر در دسترسی به آب و خوراک پس از جوجه‌ریزی: تأخیر در توزیع آب و دان در سالن پرورش پس از جوجه‌ریزی ازیک سو و ناتوانی جوجه‌ها در سازگاری با شرایط جدید و یافتن آبخوری‌ها و دانخوری‌ها از سوی دیگر، موجب تشدید دهیدراته شدن جوجه شده و ممکن است کیفیت، عملکرد رشد، کارایی سیستم ایمنی، فعالیت آنزیم‌های هضمی و توسعه اندام‌های پرنده را به طور منفی تحت تأثیر قرار دهد.

فواید تغذیه زودهنگام

تأمین منابع سهل الوصول انرژی: مقادیر زیادی از ذخایر انرژی (گلیکوژن) در مرحله آخر جنینی صرف تفریخ جوجه می‌شود. از طرفی، میزان چربی (تری‌گلیسرید) موجود در زرده در هنگام خروج از تخم کمتر از ۱ گرم بوده که تنها قادر به تامین ۸ تا ۹ کیلوکالری انرژی قابل سوخت و ساز می‌باشد. در حالی که، میزان احتیاجات انرژی جوجه در این دوره‌ی حساس بسیار بیشتر از مقداری است که از طریق زرده تأمین می‌شود. بنابراین جنین مجبور است گلیکوژن از دست رفته را از طریق گلوکونئوژنز و با استفاده از ذخایر پروتئین بازسازی کند که بدین منظور عضله سینه را مورد استفاده قرار می‌دهد. لذا دسترسی به غذا پس از خروج جوجه از تخم با هدف جلوگیری از این روند نامطلوب، لازم و ضروری است.

تسریع در جذب کیسه زرده، کاهش عفونت ناشی از آن و افزایش عیار پادتن‌های مادری: دسترسی به غذا، با افزایش حرکت روده‌ در جوجه‌های تغذیه شده در کارخانه منجر به انتقال سریع‌تر زرده به داخل روده شده که زمینه آلودگی کیسه زردهرا کمتر می‌کند. همچنین، جذب بخش پروتئینی کیسه زرده و در نتیجه پادتن‌های مادری (که ماهیت پروتئینی دارند) را افزایش داده و موجب افزایش عیار پادتن‌های مادری در خون جوجه‌های جوان و افزایش مقاومت آن‌ها در برابر بیماری‌ها در روزهای ابتدایی شود.

 بهبود عملکرد و وزن نهایی: مطالعات انجام شده نشان داده است، تأخیر در دسترسی به خوراک به مدت ۴۸ ساعت پس از تفریخ منجر به کاهش ۸/۷ درصدی وزن بدن و ۸۰ درصدی وزن روده کوچک در جوجه‌های گوشتی شد. در حالی که تغذیه زودهنگام، وزن نهایی جوجه‌های گوشتی را به میزان ۵۰۰ گرم افزایش داد. 

افزایش رشد عضله سینه نسبت به سایر اندام‌ها: مطالعات نشان داده‌اند که تغذیه زودهنگام با تحریک تکثیر سلول‌های ماهیچه‌ای و ماهواره‌ای در سنین ابتدایی موجب بهبود راندمان عضله سینه در سن کشتار می‌شود.

توسعه سیستم ایمنی: تغذیه در ساعات ابتدایی، مواد مغذی مورد نیاز جهت رشد و نمو اندام‌های لنفاوی ثانویه، که در زمان تولد جوجه وجود نداشته یا نابالغ است را فراهم می‌کند. همچنین، عبور خوراک از دستگاه گوارش، سبب تکثیر سریع سلول‌های بنیادی بورس و آشنایی آن‌ها با آنتی‌ژن‌های محیطی شده که می‌تواند منجر به تولید طیف وسیعی از آنتی‌بادی‌ها شود.

توسعه دستگاه گوارش، افزایش فعالیت آنزیم‌ها، تکامل روده و نهایتا جذب بهتر مواد مغذی: تغدیه اولیه سبب پیشرفتسریع‌تر در تطابق دستگاه گوارش با مواد غذایی (تطابق متابولیکی از منابع غذایی وابسته به زرده که عمدتا لیپید است به منابع غذایی خارجی غنی از کربوهیدرات و پروتئین)، بهبود جذب زرده، تسریع تکامل روده و اثرات مثبت متابولیکی در دراز مدت می‌گردد.

پاسخ مناسب سیستم ایمنی به واکسیناسیون در اوایل دوره پرورش و نهایتا، مقاومت پرنده به بیماری‌ها در طول دوره